„Piątka” po polsku
W polskiej historii biegu na 5000m mieliśmy jeden, brązowy medal olimpijski wywalczony przez Kazimierza Zimnego. Jednak Polaków, którzy potrafili biegać „piątkę” szybko adekwatnie do zastanego na świecie poziomu było więcej.
W pierwszej dziesiątce podsumowań sezonów na świecie polskie nazwiska występują 19-krotnie. Rekordzistą pod względem obecności w „top 10” jest Kazimierz Zimny. Plasował się tamże sześciokrotnie, a dwa razy zajmował miejsce drugie. Janusz Kusociński w najlepszej dziesiątce znalazł się 5 razy, Zdzisław Krzyszkowiak 3, a Jerzy Chromik 2. W „top 10” mieścili się również: Stanisław Petkiewicz, Józef Noji, Marian Jochman i Bronisław Malinowski. Rekordowym rokiem wśród najlepszych był dla polskich długodystansowców 1958 – Zimny był drugi, Krzyszkowiak czwarty, a Jochman szósty. Na jedenastym plasował się Stanisław Ożóg. Tym ostatnim, który znalazł się wśród najlepszej dziesiątki był Bronisław Malinowski z wynikiem 13:17.69 będącym wciąż aktualnym rekordem Polski.
Jerzy Kowol i Bronisław Malinowski
W historii polskiej LA 5 zawodników pobiegło szybciej niż 13:30.00. Plasujący się na drugiej pozycji Sławomir Majusiak, swoje życiowe 13:22.92 uzyskał w najważniejszym starcie sezonu 1990 – podczas mistrzostw Europy w Splicie co zaowocowało brązowym medalem. Ostatnim jak do tej pory z seniorskiej imprezy mistrzowskiej. Wynik plasującego się na 5 pozycji Michała Bartoszaka jest równocześnie aktualnym rekordem Polski U-23. 22-letni wówczas zawodnik 13:29.72 uzyskał dokładnie dwa miesiące przed biegami eliminacyjnymi na igrzyskach olimpijskich w Barcelonie. Prawie nikt nie wpadłby na to, że taki rezultat nie da olimpijskiej kwalifikacji. Prawie, bo jednak ktoś wymyślił, że Bartoszak zostaje w domu. Mimo uzyskania wyniku wyraźnie lepszego niż wskaźnik międzynarodowy 13:35.00, polskie minimum zostało wyśrubowane do 13:27.00.
10 najlepszych zawodników w historii polskiej lekkiej atletyki:
Bronisław Malinowski | 13:17.69 | Sztokholm | 05.07.1976 |
Sławomir Majusiak | 13:22.92 | Split | 01.09.1990 |
Bogusław Mamiński | 13:26.09 | Nicea | 17.08.1980 |
Jerzy Kowol | 13:26.70 | Zurych | 16.08.1978 |
Michał Bartoszak | 13:29.72 | Victoria | 03.06.1992 |
Henryk Szordykowski | 13:33.58 | Zurych | 20.08.1975 |
Mirosław Żerkowski | 13:34.24 | Saarijarvi | 24.06.1989 |
Leszek Bebło | 13:34.30 | Saarijarvi | 24.06.1989 |
Jan Huruk | 13:34.63 | Sopot | 30.07.1988 |
Bogusław Psujek | 13:35.40 | Sopot | 02.08.1986 |
Polscy zawodnicy zanotowali w sumie 12 wyników lepszych niż 13 i pół minuty. Po 3 rezultaty w pierwszej dziesiątce posiadają Bronisław Malinowski i Jerzy Kowol.
10 najlepszych wyników w historii polskiej lekkiej atletyki:
Bronisław Malinowski | 13:17.69 | Sztokholm | 05.07.1976 |
Sławomir Majusiak | 13:22.92 | Split | 01.09.1990 |
Majusiak | 13:24.37 | Rieti | 09.09.1990 |
Malinowski | 13:24.9 | Bruksela | 22.08.1980 |
Bogusław Mamiński | 13:26.09 | Nicea | 17.08.1980 |
Jerzy Kowol | 13:26.70 | Zurych | 16.08.1978 |
Kowol | 13:26.9 | Christchurch | 21.01.1978 |
Kowol | 13:27.9 | Warszawa | 13.08.1978 |
Malinowski | 13:28.0 | Helsinki | 10.09.1974 |
Michał Bartoszak | 13:29.72 | Victoria | 03.06.1992 |
W środku – Bogusław Mamiński, Dębno 2015
Z pięciu najlepszych polskich zawodników w biegu na 5000m z barierą 13:30.00 czterokrotnie uporał się Bronisław Malinowski, a trzy razy uczynił to Jerzy Kowol. Pod względem średniej najlepszych dziesięciu wyników w karierze prowadzi Malinowski, przed Kowolem i Bartoszakiem.
10 najlepszych wyników w karierach czołowych polskich zawodników (w ostatnim wierszu średnia):
Malinowski | Majusiak | Mamiński | Kowol | Bartoszak |
13:17.69 | 13:22.92 | 13:26.09 | 13:26.70 | 13:29.72 |
13:24.9 | 13:24.37 | 13:29.74 | 13:26.9 | 13:30.73 |
13:28.0 | 13:36.27 | 13:32.26 | 13:27.9 | 13:31.78 |
13:29.75 | 13:36.78 | 13:33.01 | 13:30.74 | 13:35.21 |
13:31.8 | 13:40.12 | 13:34.04 | 13:34.0 | 13:36.36 |
13:32.0 | 13:40.79 | 13:37.98 | 13:34.85 | 13:36.56 |
13:32.6 | 13:42.75 | 13:38.9 | 13:34.88 | 13:38.62 |
13:32.8 | 13:44.0 | 13:44.43 | 13:35.5 | 13:39.08 |
13:32.8 | 13:47.14 | 13:46.44 | 13:35.5 | 13:39.26 |
13:33.8 | 13:48.28 | 13:47.21 | 13:35.6 | 13:40.29 |
13:29.61 | 13:38.34 | 13:37.01 | 13:32.26 | 13:35.76 |
Pierwszym zanotowanym rekordem Polski w biegu na 5000m jest 16:42.6 Wacława Kuchara z końca września 1912 roku. W ciągu następnych 64 lat rekord 30-krotnie był poprawiany, a dwa razy wyrównywany. Na liście rekordowego rozwoju figuruje 14 nazwisk łącznie z Kucharem. Aż 11-krotnie na listę wpisywał się Janusz Kusociński zaczynając w 1928 roku od 15:41.0, na 14:24.2 jedenaście lat później kończąc. Cztery razy rekord ustanawiał Jerzy Chromik. Czterokrotnie wynik poprawiał Malinowski, a raz swój własny wyrównał. Trzy razy pojawiło się nazwisko Alfreda Freyera. Oprócz Malinowskiego rekord wyrównał Lech Boguszewicz uzyskując w 1966 roku czas identyczny jak 7 lat wcześniej Kazimierz Zimny, 13:44.4. Najdłużej funkcjonującym, pomijając wciąż aktualny rekord Malinowskiego, był czas Kusocińskiego, który figurował w tabeli przez 14 lat. Pierwszym, który uporał się z barierą 16 minut był Freyer (15:51.8). Tym, który zszedł poniżej jednego kwadransa okazał się Kusociński (14:59.4). A bariera 14 minut została rozgromiona przez Chromika (13:55.2).
Rozwój rekordu Polski po II Wojnie Światowej:
Jerzy Chromik | 14:21.6 | Bukareszt | 06.08.1953 |
Chromik | 14:14.6 | Budapeszt | 30.05.1954 |
Chromik | 13:55.2 | Warszawa | 06.08.1955 |
Chromik | 13:51.0 | Poznań | 07.07.1956 |
Kazimierz Zimny | 13:44.4 | Berlin | 05.09.1959 |
Lech Boguszewicz | 13:44.4 | Lorient | 03.06.1966 |
Witold Baran | 13:41.6 | Paryż | 06.07.1969 |
Henryk Piotrowski | 13:40.8 | Kolonia | 29.06.1971 |
Bronisław Malinowski | 13:39.33 | Helsinki | 14.08.1971 |
Malinowski | 13:32.8 | Warszawa | 16.09.1973 |
Malinowski | 13:32.8 | Warszawa | 22.09.1973 |
Malinowski | 13:28.0 | Helsinki | 10.09.1974 |
Malinowski | 13:17.69 | Sztokholm | 05.07.1976 |
Michał Bartoszak, Poznań 2019 (fot. Tomasz Szwajkowski)
W ciągu 44 lat, które minęły od ustanowienia rekordu Polski przez Malinowskiego, świat poczynił niebywały postęp. Obecnie 13:17.69 stawia Malinowskiego na 515 pozycji wśród najlepszych w historii. Oczywiście wpływ na odległą pozycję miało przede wszystkim pojawienie się na masową skalę zawodników afrykańskich w ostatnich trzech dekadach. Zaledwie trzy nacje – Kenia, Etiopia i Maroko posiadają w „top 500” najlepszych zawodników świata aż 274 przedstawicieli (Kenia 175). Jednak w 1976 roku 13:17 było wynikiem potężnego kalibru. Czas Bronka odbiegał tylko o 4.7s od ówczesnego rekordu świata Puttemansa. Bieg w Sztokholmie,w którym Malinowski ustanowił rekordowy wynik był niezwykle mocno obsadzony, zajął w nim 5 miejsce tracąc do trzeciego Roda Dixona zaledwie 0.42s. Z rezultatem 13:17.69 Bronek znalazł się wówczas na 11 miejscu najlepszych w historii światowej lekkiej atletyki w biegu na 5000m. W podsumowaniach ostatnich 4 sezonów 13:17.69 dawałoby 53, 36, 50 i 58 miejsce na świecie. Na razie jednak nie widać na horyzoncie zawodnika, który mógłby znaleźć się w 6 dziesiątce najlepszych i wymazać z polskich tabel rekord kończący w tym roku 44 lata.
Opracowanie:
Łukasz Panfil – Komisja Statystyczna PZLA