previous arrow
next arrow
Slider

Polityka startowa Emila Zatopka

Jeden z najwybitniejszych długodystansowców w historii światowej lekkiej atletyki, Emil Zatopek zapisał się na karatach królowej sportu pięcioma medalami olimpijskimi i osiemnastoma rekordami świata. Słynął również z katorżniczego treningu opartego o niezliczoną ilości powtórzeń odcinków podczas jednostek tempowych. Zatopek biegał brzydko, ciężko, kręcąc nienaturalnie głową. Jego mimika była jednym, wielkim cierpieniem, które według prasy było zaprzeczeniem piękna sportu. Ale wygrywał, miażdżył rywali i bił rekordy mimo pozornej ciężkości, męki i nieładnego stylu.

W jednej z czeskich publikacji z początku lat 60-tych ubiegłego wieku, Zatopek opowiadał o swoim treningu:

„Pod koniec roku przebywałem na obozie w Starej Boleslavi. Spędziłem tam dwa tygodnie i wykonał kawał porządnej pracy. Biegałem na przykład 70x400m, z czego połowę rano, połowę wieczorem. Po zgrupowaniu poleciałem do Sao Pulo gdzie wygrałem Bieg Sylwestrowy. Następnie zwiększyłem obciążenia treningowe biegając w lutym 80x400m, a w marcu było to już 90x. Następnie po zwycięstwie w prestiżowym krosie L’Humanite zwiększyłem dawkę do 100x400m, co przy ogólnej obudowie treningu dawało 50km dziennie. Wspomniane treningi biegałem w lesie, ale realizowałem też jednostki na stadionie, np. 5×200 m, 70×400 m i 5x200m z przerwą 200 m w truchcie.”

Trening wydaje się wręcz niewiarygodny, ale przede wszystkim pozbawiony sensu. Nie pisze niestety Zatopek w jakim czasie robił te kilkadziesiąt, czy nawet sto razy czterysta metrów. Być może było to tempo nieco szybszego wybiegania, przeplatane truchtem? Jak wspomina, biegał zazwyczaj w lesie. Ale już na stadionie zapewne był to trening tempowy więc prędkości pewnie były znaczne. Jakkolwiek trening ten wydaje się zupełnie oderwany od standardów, tych obecnych i tych sprzed 60-70 lat, był bardzo skuteczny. Zatopek poprawiał rekordy i odjeżdżał reszcie świata o kilkadziesiąt, a nawet kilkaset metrów. Ale oprócz skuteczności był w stanie wytrzymać intensywną politykę startową. Czech w ciągu swojej kariery 86 razy zszedł poniżej 14:30 na 5000m i 42 razy przebiegł 10000m szybciej niż 30:00. Z barierą 14:20 uporał się 43-krotnie, wyniki lepsze niż 29:40 uzyskiwał 27 razy.

Oto przykładowy sezon startowy Emila Zatopka. Rok 1950. Zdobył wówczas 2 tytuły mistrza Europy w Brukseli i ustanowił rekord świata w biegu na 10000m (29:02.6 w fińskim Turku).

L.P. Dystans Wynik Miejsce Miescowość Data Przerwa*
1 3000m 8:30.0 1 Soczi 28.04  
2 3000m 8:31.6 1 Praga 09.05 11
3 3000m 8:29.6 1 Berlin 27.05 18
4 5000m 14:23.6 1 Berlin 28.05 1
5 5000m 14:26.2 1 Praga 03.06 6
6 5000m 14:17.2 1 Praga 10.06 7
7 5000m 14:31.0 1 Brno 17.06 7
8 3000m 8:17.6 1 Ołomuniec 18.06 1
9 3000m 8:16.8 1 Opawa 24.06 6
10 3000m 8:16.0 1 Prościejów 25.06 1
11 5000m 14:31.0 1 Warszawa 02.07 7
12 10000m 29:54.2 1 Bratysława 08.07 6
13 5000m 14:28.6 1 Bratysława 09.07 1
14 5000m 14:25.6 1 Brno 14.07 5
15 1500m 1 Zlin 30.07 16
16 5000m 14:06.2 1 Helsinki 02.08 3
17 10000m 29:02.6 1 Turku 04.08 2
18 5000m 14:18.8 1 Tampere 07.08 3
19 5000m 14:11.6 1 Bratysława 12.08 5
20 10000m 29:12.0 1 Bruksela 23.08 11
21 5000m 14:56.0 1 Bruksela 24.08 1
22 5000m 14:03.0 1 Bruksela 26.08 2
23 10000m 29:54.6 1 Praga 30.08 4
24 5000m 14:05.2 1 Praga 31.08 1
25 10000m 29:35.0 1 Trebic 02.09 2
26 10000m 30:02.4 1 Bukareszt 09.09 7
27 5000m 14:39.4 1 Bukareszt 11.09 2
28 5000m 14:24.2 1 Pilzno 16.09 5
29 5000m 14:16.2 1 Praga 08.10 22
30 5000m 14:21.4 1 Drezno 12.10 4
31 5000m 14:32.4 1 Erfurt 14.10 2
32 3700m 11:48.2 1 Praga 17.10 3
32 5000m 14:21.4 1 Praga 29.10 12
33 10000m 29:53.2 1 Praga 30.10 1

* – dni dzielące kolejne starty

W roku 1950 Emil Zatopek w długim, trwającym pół roku sezonie zaliczył 33 starty na bieżni. Były to zazwyczaj biegi bardzo intesywne. 18 występów w biegu na 5000 i 7 na 10000m. Istotnym jest również fakt wartości uzyskiwanych rezultatów. Zatopek nie musiał biegać aż tak szybko żeby wygrywać, ale niemal zawsze chciał przypieczętować triumf znaczną przewagą. Jako lider list światowych z wynikami 14:03.0 i 29:02.6 miażdżył konkurentów. Drudzy na listach światowych, Fin Makela i Rosjanin Semyonov znaleźli się na tychże pozycjach z wynikami 14:20.2 i 30:07.0. Zatopek wszystkie starty na 10000m kończył wynikami lepszymi niż wicelider tabel, a na 5000m czynił to 7-krotnie.

Jako pierwszy człowiek zszedł poniżej bariery 29 minut w biegu na 10000m. W ciągu 10 sezonów 39 razy biegał szybciej niż 30:00. Przez 10 lat zaliczał średnio 7 startów na „dychę” rocznie, a rekordową liczbę 11 występów zanotował w roku 1949. Największa przewaga jaką miał nad drugim zawodnikiem podsumowania sezonu na świecie wyniosła 1 minutę i 5 sekund.

Wszystkie starty Emila Zatopka w biegu na 10000m:

28:54.2 1.06.1954 Bruksela
28:58.0 25.08.1954 Berno
29:01.6 1.11.1953 Stara Boleslav
29:02.6 4.08.1950 Turku
29:09.8 3.07.1954 Budapeszt
29:12.0 23.08.1950 Bruksela
29:17.0 20.07.1952 Helsinki
29:20.8 24.10.1954 Praga
29:21.2 22.10.1949 Ostrawa
29:23.8 12.10.1957 Brno
29:25.6 15.09.1955 Praga
29:25.8 9.08.1953 Bukareszt
29:26.0 13.06.1952 Kijów
29:28.0 22.09.1957 Berlin
29:28.2 11.06.1949 Ostrawa
29:28.4 12.10.1955 Londyn
29:29.4 5.10.1957 Praga
29:29.8 1.09.1951 Trebic
29:33.0 14.05.1955 Stara Boleslav
29:33.4 7.10.1956 Praga
29:34.0 28.09.1952 Warszawa
29:34.4 2.08.1955 Warszawa
29:34.8 2.10.1954 Praga
29:35.0 2.09.1950 Trebic
29:37.0 17.06.1948 Praga
29:38.2 17.09.1949 Ostrawa
29:38.8 20.10.1957 Odessa
29:45.2 23.08.1957 Praga
29:46.4 24.09.1955 Bratysława
29:47.0 14.09.1957 Praga
29:48.6 12.07.1953 Praga
29:49.6 18.06.1949 Ostrawa
29:53.2 30.10.1950 Praga
29:54.0 29.06.1955 Praga
29:54.2 8.07.1950 Bratysława
29:54.6 30.08.1950 Praga
29:58.0 31.08.1955 Brno
29:58.4 12.07.1949 Helsinki
29:59.6 30.07.1948 Londyn
30:00.0 30.06.1957 Kraków
30:00.4 30.08.1949 Budapeszt
30:01.2 11.09.1949 Bukareszt
30:01.4 25.08.1951 Budapeszt
30:01.8 8.09.1951 Praga
30:02.4 9.09.1950 Bukareszt
30:03.0 29.09.1949 Praga
30:03.6 25.09.1948 Bukareszt
30:04.2 30.07.1957 Moskwa
30:06.4 7.09.1957 Solingen
30:08.0 31.07.1954 Praga
30:08.8 30.05.1952 Lipsk
30:09.0 6.01.1954 Sao Paulo
30:09.8 2.10.1948 Bolonia
30:11.8 28.07.1949 Moskwa
30:14.0 20.08.1949 Trebic
30:28.4 29.05.1948 Budapeszt
30:28.4 29.06.1952 Praga
30:30.8 3.09.1949 Sofia
30:31.0 15.08.1957 Ateny
30:53.6 26.07.1953 Praga
30:58.6 15.08.1952 Praga

Średnia „10” – 29:10.10
Średnia „20” – 29:19.43
Średnia „50” – 29:39.24

Emil Zatopek (z prawej) i Władymir Kuc wielki rywal i następca Czecha

Pierwszym udokumentowanym startem Emila Zatopka był bieg na 1400m w kwietniu 1941 roku kiedy miał 19 lat. Ostatnim, wygrany bieg przełajowy w San Sebastian na 12km pod koniec stycznia 1958. Po Igrzyskach Olimpijskich w Melbourne ‘56 gdzie zajął 6 miejsce w maratonie, jeszcze jeden sezon przebiegał intensywnie. Zaliczył 10 startów na 10000m, sześciokrotnie schodzą poniżej 30 minut, a 3 razy biegając szybciej niż 29:30. Mimo 35 lat biegał wciąż nieźle, plasując się na dość wysokim, 11-tym miejscu w podsumowaniu roku 1957. Ale zawodnikowi, który zdobył 4 olimpijskie złota, a w latach 1947-1953 nie przegrał żadnego z 36 biegów na 10000m nie wystarczało „nieźle” i „dość wysoko”. Odszedł na sportową, zasłużoną emeryturę w wieku 35 lat.

Tekst – Łukasz Panfil

Languages »